by 
Hakan’ın annesi dört adet kurabiye hazırladığını ve soğumadan yemesini söyler
Hakan yaramazı tahmin etti. Siz de tahmin edebildiniz mi, tahmininizi neye göre yaptınız?
KALITIM
Karakterlerimiz, yarısı anneden diğer yarısı babadan gelen gen çiftleri tarafından kodlanmaktadır. Allel gen adını verdiğimiz bu gen çiftlerini daha anlaşılır olması amacıyla A, a, C, E, f gibi harflerle belirtiriz. Küçük ve büyük harflerin kullanıldığı bu belirtme tarzında büyük harf baskın geni, küçük harf çekinik geni gösterir.
Baskın genler özelliğini her durumda ortaya çıkarırken, çekinik genler ise sadece baskın gen olmadığı zaman özelliğini ortaya çıkarabilen genlerdir bu nedenle baskın özellikler canlı içinde daha fazla görünürler mesela insanların çoğunluğunun kahverengi gözlü olması kahverengi göz geninin baskın olmasından kaynaklanır.
Tıpkı bunun gibi büyük harflerle gösterilen baskın genler her durumda kendi özelliklerini dış görünüşte ortaya çıkarırlar
Karakterleri belirten genlerin çiftler halinde yazıldığına değinmiştik anne ve babadan yavruya aktarılan bu gen çiftlerinin;
- İkisi baskın olabilir. KK, BB, DD gibi.
- İkisi çekinik olabilir. aa, bb, kk, dd, ff gibi.
- Biri baskın diğeri çekinik olabilir. Aa, Bb, Ff, Gg gibi.
Gen çiftlerinden ikisinin baskın veya ikisinin çekinik olduğu durumlara saf döl, birinin baskın diğerinin çekinik olduğu durumlara ise melez döl denir. Saf döllerde fenotipi (dış görünüş) her iki gen belirlerken, melez döllerde bunu baskın gen belirler.
Aşağıdaki örneği inceleyelim (K: kahverengi göz geni, k: mavi göz geni);
| Genotip | Fenotip |
| KK (Saf döl) | Kahverengi gözlü |
| Kk (Melez döl) | Kahverengi gözlü |
| kk (Saf döl) | Mavi gözlü |
KK ve Kk genlerine sahip bireyler kahverengi göze sahip olurken kk genine sahip bireyler ise mavi gözlü olmuştur. Çünkü K baskın gendir ve her durumda özelliğini fenotipte (dış görünüşte) ortaya çıkarır ama k ise çekinik olduğu için (dikkat edin küçük harf ile gösterilmiş) baskın gen olmadığı zaman özelliğini ortaya çıkarabilir.
Bir soru:
Yeşil göz geni çekinik bir ise,
Bu durumda melez döl genotipe sahip yeşil gözlü bireyler olabilir mi?
Cevabınızı yorum kısmına bırakabilirsiniz.
Özetle
- Kalıtsal özelliklerin anne ve babadan yavrulara aktırılmasına kalıtım denir
- Her bir karakterimiz iki adet gen tarafından kontrol edilir. Bunlardan biri anneden diğeri babadan yavruya aktarılır
- Baskın genler her zaman özelliklerini ortaya çıkarırken, çekinik genler baskın gen olmadığı zaman özelliklerini ortaya çıkarırlar
- Baskın genler büyük harflerle, çekinik genler küçük harflerle gösterilir
- Genlerin ikisi baskın yada ikisi çekinik olduğunda saf döl; biri baskın diğeri çekinik ise melez döl adını alır
- Genotipin dışa yansımasına Fenotip denir
Kalıtım 1 - Temel Kavramlar
Boşluk doldurma
762 6
Kalıtım 1 - Temel Kavramlar
Test
1033 9
One thought on “2- Kalıtım – Temel Kavramlar”