6- Maddeni Halleri

Madde hal değiştirince sıcaklığı artar mı?

Maddenin Halleri

Maddeler ısı aldıklarında katı, sıvı veya gaz haline dönüşebilirler. Buna hal değiştirme denir. Örneğin bir miktar buz ısıtıldığı zaman önce eriyerek sıvıya sonra buharlaşarak gaz haline dönüşür.

Isı maddelerin sıcaklığını arttırdığı halde, hal değiştirme sırasında sıcaklık değişimi gözlenmez çünkü bu sırada alınan ısı enerjisi maddelerin tanecikleri arasındaki bağların koparılması için harcanmaktadır.

Mesela, bir katının erimesini ele alalım. Katının tanecikleri düzenli dizilmişlerdir ve birbirlerine oldukça yakın durmaktadır. Isı alan katının tanecikleri arasındaki uzaklık artarak sıvı hale geçmeye başlar. Alınan ısı bu uzaklığın artması için kullanıldığından sıcaklık artışı gözlemlenmez.

Örnek

Kübra kardeşimiz bir etkinlikte biraz buzu ısıtarak su haline getirmiştir. Bu sırada ilk sıcaklığını da ölçen Kübra, 20 dakika sonra buzun tamamen su haline dönüştüğünü fakat sıcaklığın değişmediğini görmüştür.

Kübra kardeşimizin yaptığı bu etkinlikte sıcaklığın değişmemesinin nedeni seçeneklerden hangisinde doğru ifade edilmiştir?

a) Madde ısı almamış bu nedenle sıcaklık değişmemiştir
b) Isıtıcı sayısı az olduğu için sıcaklık artmamıştır
c) Buz hal değiştirdiği için sıcaklığı değişmemiştir
d) Etkinlikte çok fazla buz kullanıldığı için sıcaklık artmamıştır

Çözüm

Etkinlikte kullanılan madde ısı alarak hal değiştirmiştir. Hal değiştirme sırasında sıcaklık değişmediği için sıcaklık yükselmemiştir. Cevap C seçeneğidir.

Hal Değiştirme Grafiği

Hal değiştirme grafiği çizildiğinde dikkat etmemiz gereken bazı noktalar vardır.

1. Yatay eksen zamanı temsil etmektedir. Buraya zamanlar yazılmalıdır,
2. Dikey eksen sıcaklığı göstermektedir. Sıcaklık yazılırken her sıcaklık değeri bir defa yazılmalıdır,
3. Zaman ve Sıcaklık çizgilerinin birleştiği yer sıfır (0) olmalıdır.

Örnek

Zaman (dk.)	0	10	20	30	40	50	60	70	80	90	100	110	120
Sıcaklık (0C)	-20	-10	0	10	10	10	20	30	40	40	40	50	60

Tabloda verilen verilerin grafiğini çizelim. Bunun için önce verileri eksenlere yazalım.

Şimdi verileri eşleştirelim.

Son olarak noktaları birleştiren bir çizgi çizelim.

Isınma grafiğinde sıcaklığın sabit kaldığı ilk aralık erime, ikinci aralık buharlaşmadır. Soğuma grafiğinde ise ilk aralık yoğuşma, ikincisi ise donmadır.