24 Mart 2023

5- Çıkrık

Çok sıcak hava
Havanın aşırı sıcak olduğu bir yaz günü.
Kadir çok yorulmuştu ayrıca sıcak iyice bunaltıyordu.
O sırada oltaya bir şeyin takıldığını hisseden Kadir, çok heyecanlanır ve heyecandan çıkrığın kolunu kısa tutup çevirmeye çalışır.
Tabi başaramaz!
Çıkrık
Heyecandan çıkrığın kolunu kısa tuttuğunu fark eden Kadir, hemen hatasını düzeltir ve olanca kuvvetiyle çıkrığın koluna asılır!
Çevirir, çevirir, çevirir…
Derken, olta aniden yukarı fırlar!
O da ne!
Oltanın ucunda balık yerine bir küp durmaktadır. Büyük bir şaşkınlık yaşayan Kadir, bir süre sonra kendine gelir ve “Zengiin oldum” diyerek göbek atmaya başlar.
Fırsat bu fırsat diyerek uzunca bir süre göbek atmaya devam eden Kadircağız, ardından küpü kırmaya ve altıncıklarına kavuşmaya karar verir.
Kırılan küpten çıkanı görünce şaşkınlığı katlanır. Altıncıklar yerine bir tomar kağıt durmaktadır.
Üzgün ve şaşkın bir şekilde kağıda elini uzatır ve yazılanı okumaya başlar
Kadir, kağıtta yazılanları okuyunca, altın yerine daha değerli bir şey bulduğunu hemen anlar. Artık tüm dertleri bitecekti. Küpten çıkan kağıtta şunlar yazılıydı!
Basit makinelerde işten kazanç yoktur!

Çıkrık

Güzel atalarımız kuyudan su çekerken bir sistem geliştirmişlerdi. Bir silindirin ucuna taktıkları kol sayesinde az kuvvet harcayarak suyu kuyudan çekmeyi başardılar. Çıkrık denilen bu sistemi bir çok alanda da kullandılar. Aşağıda çıkrık’ın bir modeli ve şeması yer almaktadır.

Çıkrık
Çıkrık (Kaynak)
Çıkrık şeması

Çıkrıkta kuvvet kolu (R) arttıkça uygulanan kuvvet azalır buna karşın kolu çevirdiğimizde alınan yol aynı oranda artar. Ayrıca çıkrıkta kuvvet kolu, yük kolundan her zaman uzun olduğundan her durumda kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır.

Örnek:

Yukarıda yük kolları eşit fakat kuvvet kolları farklı uzunlukta üç adet çıkrık verilmiştir. 
Bu çıkrıklar için aşağıda verilenlerden hangisi yada hangileri doğru bir ifadedir?

1- Yük kolları eşit olduğundan üç çıkrıkta da kuvvet kazancı eşittir
2- Kuvvet kazancı, kuvvet kolu ile ters orantılıdır. Bu nedenle kuvvet kazancı B > A > C şeklindedir
3- En fazla kuvvet kazancı C çıkrığındadır
4- En az yol kaybı B çıkrığında yaşanmıştır
A) 1 ve 2
B) Yalnız 3
C) 3 ve 4
D) 1, 2, 3 ve 4

Çözüm:

Kuvvet kolu ile kuvvet kazancı doğru orantılıdır. Yani uzun kuvvet koluna sahip basit makinelerde kuvvetten kazanç, yoldan kayıp yaşanır. Çıkrıklara baktığımızda en uzun kuvvet kolunu C çıkrığında, en kısa kuvvet kolunu ise B çıkrığında olduğunu görmekteyiz o halde kuvvet kazancı C > A > B şeklinde olur.

Bu durumda doğru olan ifadeler 3 ve 4. ifadelerdir.

Özetle

  • Çıkrıklar, bir silindir ve koldan meydana gelen basit makinelerdir
  • Kuvvet kolu, yük kolundan her zaman uzun olduğundan çıkrıklarda her durumda kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır.
  • Çıkrıklar; balık oltalarında, kuyularda su çekmede, eskiden yün ya da ip eğirmede kullanılır

Alıştırmalar

Basit Makineler - Çıkrık

Basit Makineler - Çıkrık

Boşluk doldurma
178 3
Basit Makineler - Çıkrık

Basit Makineler - Çıkrık

Doğru - Yanlış
138 3

sworld

Yazarımız, Fenbilgisi Öğretmenliğini bitirdikten sonra Kimya alanında Yüksek Lisans ve Doktora eğitimlerini de tamamlamıştır.

View all posts by sworld →

Bir cevap yazın

betmatik Onwin Giriş deneme bonusu veren siteler betboo bahis siteleri