24 Mart 2023

1- DNA nın yapısı ve DNA nın Kendini Eşlemesi

DNA, Deoksiribo Nükleik Asit’in kısaltılmış hali. Televizyonlarda veya internette sık sık duyduğumuz bu molekülün ne işe yaradığını ve nasıl bir şey olduğunu merak ediyor musunuz? Cevabınız evet ise bir hikaye ile konuya başlayalım!

Fındıktan Dinozor Çıkar mı?

Bünyamin, hayal kurmayı seven sevecen bir çocuktu. Birgün yine bu şekilde hayal kurarak yürüyor gelecekte bilimadamı olursa ne tür icatların peşinden koşacağını düşünüyordu.
O sırada ayağına şimdiye kadar görmediği bir şey takıldı. Eğilip eline aldı ve sağa-sola çevirdi. Ne olduğu hakkında hiç bir fikri yoktu. Biraz daha inceledikten sonra elindeki şeyin yumurta olabileceğine kanaat getirdi.
Yoksa bu bir dinozor yumurtası mıydı dedi kendi kendine. 
Belki de buradan bir dinozor geçmiş ve yumurtasını buraya bırakmıştı veya bir kuş dinozorun yuvasından bu yumurtayı çalmış ardından buraya düşürmüştür. 
Önce yumurtanın üzerine kuluçkaya oturmayı düşündü fakat “ya dinozor yumurtadan çıkıp beni yerse” diyerek vazgeçti. Öyle ise bu yumurtanın derhal gömülmesi gerekiyordu. Bunu daha önce izlediği bir belgeselde görmüştü. Timsahlar ve kaplumbağalar da yumurtalarını gömüyorlardı. 
Sonrasında düşündüğünü yaptı. Kimsenin gitmeyeceğini tahmin ettiği yere bulduğu şeyi gömdü tabi sulamayı da unutmadı. Sonuçta yumurtanın çok ısınıp pişmesini istemezdi yoksa Mazaallah son dinozoru da omlet yapabilirdi.
Sıra beklemeye gelmişti. Ama ne kadar bekleyecekti ki? Şöyle bir tahmin yürüttü: “Timsahların yumurtadan çıkma süresi 3 ay ile 12 ay arasında değişiyor, dinozorlar timsahlardan daha büyük olduklarına göre bu süre 12aydan az olmamalı. O halde 12ay beklemeliyim” dedi.
12 ay sonra yumurtayı gömdüğü yere geldiğinde çok şaşırdı çünkü gömdüğü yumurtadan yine yumurta çıkmıştı.
Yine de üzülmedi Bünyamin çünkü birden fazla dinozor yumurtası vardı şimdi hemde fındık büyüklüğünde! 

Bünyamin’in yaptıklarını gülümseyerek okudunuz öyle değil mi? Sizde biliyorsunuz ki fındıktan hiçbir zaman dinozor çıkmayacaktır. Bazılarının Nasrettin Hoca gibi “Ya çıkarsa” demesi de hiçbirşeyi değiştirmez. Çünkü her canlının sahip olduğu özellikler farklıdır. Bir kısmı uçma yeteneğine sahip iken bazıları çok hızlı koşabilmektedir veya bazıları heybetli bir görünüme sahip canlılar olmasına karşın bazıları çok sevimli olmaktadır. O halde canlıları bu kadar farklı kılan şey ne olabilir?

DNA’nın Yapısı

DNA canlının kalıtsal bilgilerinin kodlanarak saklandığı moleküldür. Deoksiribo Nükleik Asit kelimelerinin ilk harflerinden türetilen DNA, tüm canlıların yapısında bulunur. Canlının haritası da diyebileceğimiz bu molekülde oraganizmanın aklınıza gelebilecek bütün bilgileri saklanmaktadır. Mesela; göz rengi, kafanızın konumu, kalbinizin görevi, şekli veya yapısı gibi sayısız özellik DNA’da kodlanarak yer alır. 

Bu konuyu daha iyi anlamak için aşağıdaki şekli inceleyelim.

Resimde bir binanın projesini görmektesiniz. Bu taslak odaların büyüklüğünü, odaların konumunu, giriş ve çıkışları, balkonları ayrıntılı bir şekilde göstermektedir. Mühendisler ve inşaat ustaları projedeki bilgileri okuyarak – uygulayarak düzgün ve sağlam bir bina meydana getirebilirler

Proje nasıl ki binanın bir taslağıdır aynen bunun gibi DNA’da o canlının bir projesi, bir taslağı gibidir. Yani söz konusu canlının tüm bilgileri burada yer almaktadır. Ayrıca yukarıdaki projeden yola çıkarak uçak yapmamız nasıl mümkün değilse aynen bunun gibi başka canlının DNA’sını alarak farklı bir canlı oluşturmamız da mümkün değildir. 

DNA, çift sarmal yapıya sahip bir moleküldür. Yapısında Adenin (A)Timin (T)Guanin (G) ve Sitozin (C) olarak isimlendirilen dört adet organik baz bulunur. Bu bazlar sıralandığında her zaman Adenin bazı ile Timin bazı; Guanin bazı ile Sitozin bazı eşleşir.

Her zaman 
Adenin bazına karşılık Timin
Guanin bazına karşılık Sitozin gelir

Bu bazlar fosfat ve şeker ile bir araya gelerek nükletidleri meydana getirirler. Nükletidler içerdikleri bazlara göre isimlendiriler. Adenin bazının oluşturduğu nükletide “Adenin Nükleotid“, guanin içeren ise “Guanin Nükleotid” denir.

Nükleotidler ise yapılarındaki fosfat (P) ile birbirilerine bağlanarak sarmal yapıyı meydana getirirler.

DNA zincirleri birbirilerine fosfat bağları ile bağlanmıştır

Bu sarmal yapı birçok gen bölgelerinden oluşur. Karakterlerimizden sorumlu olan bu genlerden binlercesi DNA üzerinde bulunur.

DNA’nın Kendini Eşlemesi

Canlılar tek hücreden meydana geldikten sonra hücreleri zamanla çoğalmaya başlar. Aynı zamanda canlılarda ölen yada zarar gören hücrelerin yenilenmesi için de hücreler çoğalırlar.

Bu çoğalma sırasında DNA kendi kopyasını oluşturarak her bir hücrede aynı kalıtsal bilgi olacak şekilde yeni hücreye gönderilir.

Tıpkı duvarın onarılması için nasıl benzer tuğlalara ihtiyaç duyulursa, o şekilde vucumuzun büyümesi ve yenilenmesi için aynı kalıtsal özelliğe sahip hücrelerin varlığını ihtiyacımız vardır.

Duvarı oluşturan tuğlaların her biri benzerdir ve tuğla sayısı arttıkça duvarın yüksekliği de artar

DNA Kendini Nasıl Eşler?

  1. DNA zincirleri bir fermuarın açılması gibi açılır
  2. Boşta kalan nükleotitlerden Adenin nükleotidin karşısına Timin, Guanin nükleotidin karşısına Sitozin gelecek şekilde sitoplazmadan uygun nükleotitler getirilir
  3. Eşlemeler tamamlanınca aynı kalıtsal bilgiye sahip iki DNA meydana gelir.
DNA’nın kendini eşlemesi

Özetle

  1. Canlılara ait kalıtsal özellikler DNA molekülünde saklanır.
  2. DNA, dört farklı baz içerir. Bunlar Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (S) bazlarıdır.
  3. DNA zincirlerinde Adenin ile Timin; Guanin ile Sitozin karşılıklı bulunurlar.
  4. DNA’nın en küçük yapı birimi nükleotid’tir. Nükleotid, Fosfat (P), Şeker (D) ve organik bazlardan (A, T, G, C) meydana gelir
  5. Vucudumuzdaki hücre sayısı arttıkça DNA kendini kopyalayarak her bir hücrede aynı kalıtsal özelliklerin olmasını sağlar
  6. DNA zincirleri öncelikle açılır ve sitoplazmadan uygun nükleotitler getirilerek DNA’nın bir kopyası oluşturulur.

Alıştırmalar

DNAnın Kendini Eşlemesi

DNAnın Kendini Eşlemesi

Boşluk doldurma
358 11
DNAnın Kendini Eşlemesi

DNAnın Kendini Eşlemesi

Doğru - Yanlış
277 15

sworld

Yazarımız, Fenbilgisi Öğretmenliğini bitirdikten sonra Kimya alanında Yüksek Lisans ve Doktora eğitimlerini de tamamlamıştır.

View all posts by sworld →

Bir cevap yazın

betmatik Onwin Giriş deneme bonusu veren siteler betboo bahis siteleri