Vücudumuzdaki organlara ve dokulara oksijen, besin ve hormon taşıyan sisteme dolaşım sistemi denir.
Dolaşım sistemi, kalp, kan damarları ve kandan oluşur.
Dolaşım Sistemi Organları
1- Kalp
Dolaşım sisteminin en önemli organıdır. Kalp, kanın vücutta dolaşmasını sağlayan pompa görevi görür.
Kalbin iki kulakçığı ve iki karıncık olmak üzere dört odacık vardır. Kulakçıklar, kanı karıncıklara gönderir. Karıncıklar ise kanı vücuda pompalar.
2- Kan Damarları
Kan damarları, kanı vücutta dolaştıran borulardır. Kan damarları üç çeşittir:
- Atardamarlar
- Toplardamarlar
- Kılcal damarlar
a- Atardamar
Kalpten kanı vücuda taşıyan damarlardır. Akciğerlere kan götüren damar dışındaki tüm atardamarlar oksijen bakımından zengindir.
b- Toplardamar
Vücuttan kanı kalbe taşıyan damarlardır. Akciğerlerden kan getiren toplardamarlar dışındaki tüm toplardamarlar oksijen bakımından fakir kan taşır.
c- Kılcal damarlar
Atardamar ve toplardamar arasında bulunan, kanın oksijen ve besinleri dokulara, atık ürünleri ise organlara taşıdığı damarlardır.
3- Kan
Organ ve dokulara besin ve oksijen taşıyan; dokularda biriken atıkları ise toplayan sıvıdır.
Grafikte A ve B damarlarında akan kanın akış hızları verilmiştir. Damarların akış debisi dikkate alındığında A ve B damarları ile ilgili doğru ifadeleri kutucuğa sürükleyiniz.- 1
Kan Dolaşımları
Vücudumuzda kanın dolaşımını sağlayan iki sistem vardır: küçük kan dolaşımı ve büyük kan dolaşımı.
1- Küçük Kan Dolaşımı
Küçük kan dolaşımı, kalbin sağ karıncığından çıkan kirli kanın akciğerlere taşınması ve burada temizlenmesi sonucunda kalbin sol kulakçığına dökülmesi olayına denir.
Küçük kan dolaşımı şu şekilde gerçekleşir:
- Sağ karıncıktan çıkan kirli kan, akciğer atardamarı ile akciğerlere taşınır.
- Akciğerlerde, kirli kandaki karbondioksit alveollere, alveollerdeki oksijen ise kana geçer.
- Temizlenen kan, akciğer toplardamarı ile sol kulakçığa taşınır.
2- Büyük kan dolaşımı
Büyük kan dolaşımı, kalbin sol kulakçığından çıkan temiz kanın vücuda taşınması ve buradaki organ ve dokulardan aldığı atık ürünleri toplayarak kalbin sağ kulakçığına dökülmesi olayına denir.
Büyük kan dolaşımı şu şekilde gerçekleşir:
- Sol karıncıktan çıkan temiz kan, aort ile vücuda taşınır.
- Aort, kol ve bacaklardaki atardamarlara ayrılır.
- Atardamarlar, kılcal damarlar ile organ ve dokulara ulaşır.
- Organ ve dokularda, kan oksijen ve besinleri hücrelere verir, atık ürünleri ise alır.
- Kirli kan, toplardamarlar ile kalbin sağ kulakçığına taşınır.
- 1
Kanın Yapısı
Kanın yapısı, insan vücudunun en önemli işlevlerinden birini yerine getirmesine yardımcı olur. Kan, vücudumuzun her yerine oksijen, besin ve diğer maddeleri taşır. Ayrıca, vücudumuzdaki atıkları da temizler.
Kanın yapısında iki temel bileşen bulunur:
- Kan Plazması
- Kan hücreleri
1- Kan plazması
Plazmanın %90'ı sudur. Ayrıca, proteinler, mineraller ve diğer maddeleri de içerir.
2- Kan hücreleri
Akyuvarlar, alyuvarlar ve kan pulcuklarından meydana gelir.
a- Akyuvarlar
Vücudu mikroplara karşı koruyan beyaz renkli hücrelerdir. Hastalandığımızda sayıları hızla artar.
b- Alyuvarlar
Alyuvarlar, kırmızı renkli kan hücreleridir. İçlerinde hemoglobin adı verilen bir protein bulunur. Hemoglobin, oksijeni bağlar ve vücudumuzun dokularına taşır.
Alyuvarlar, kemik iliğinde üretilir. Yaşam süreleri yaklaşık 120 gündür.
c- Kan pulcukları
Kan pulcukları, kanın pıhtılaşmasından sorumlu olan küçük, yuvarlak hücrelerdir.
Kan Grupları
Kan grupları, kanımızda bulunan antijenlere göre belirlenir. Antijenler, kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan proteinlerdir.
Kan grupları, iki ana gruba ayrılır:
- A grubu: A antijenine sahiptir.
- B grubu: B antijenine sahiptir.
- AB grubu: Hem A hem de B antijenine sahiptir.
- 0 grubu: Hiçbir antijenine sahip değildir.
- 1