5- Evsel Atıklar ve Geri Dönüşüm

Bir ayet-i kerimede yüce Allah, “Yiyiniz, içiniz fakat israf etmeyiniz (Araf 31)” demektedir. İsraf nedir sizce?

İnsanlar çevresi ile hep etkileşim içindedir ve onu kendi amaçları doğrultusunda kullanır veya değiştirir acaba bu çevre sadece insanlara mı aittir?

Çevrenin bilinçsizce veya bencil bir biçimde kullanılması çeşitli sorunlara neden olmaktadır. Bunların başında da şimdilik sahip olduğumuz imkanların artık gün geçtikçe bize yetmiyor olmasıdır. Bu problemi çözmeye yönelik olarak neler yapabileceğimizi görmeye çalışalım.

Evsel Atıklar

Annemizin mutfakta salata hazırladığını ve bizim de annemize yardım ettiğimizi düşünelim. Dolaptan sebzeleri poşetinden çıkarıp tezgaha bıraktık poşeti ise çöp kutusuna attık. Sonrasın da bunları yıkadık ve kabuklarını soyarak dilimledik. Kabukları ise çöp kutusuna attık.

Şimdi de salatamızın tatlanması için üzerine tuz eklemek ve birazda zeytinyağı dökmek var fakat tuzluğu alınca elimizden yere düştü ve kırıldı. Hemen tuzları ve cam parçacıklarını toparlayıp çöp kutusuna ekledik. Zeytin yağını ise salataya döktükten sonra boşalan plastik kabını çöpe attık.

Salatamız hazır afiyet olsun!

Mutfakta sadece salata yaparken çöp kutusuna atıklarımıza tekrar bir göz atalım!

Ortaya çıkan atık maddenin miktarı sizi de şaşırttı mı? Düşündüğümüzde yediğimiz yiyeceğin pek afiyet olabileceğini sanmıyoruz.

Birde ülkemizdeki tüm evlerde, iş yerlerinde sokakta, okulda bu tür atık maddelerin her gün ortaya çıktığını göz önüne alırsak oluşan atığın haddi hesabı kalmıyor. Önlem alınmadığı takdirde de atık miktarı katlanarak artıyor.

Peki oluşan atık miktarını azaltmak mümkün müdür?

Geri dönüşüm

Ev veya okul gibi alanlarda ortaya çıkan poşet, plastik, kağıt gibi atıklara evsel atık denilmektedir. Çevre kirliliğini azaltmanın ilk adımı en az sayıda atık oluşturmaktır. Atıksız bir hayat mümkün değildir ama atığın azaltılması mümkündür.

İkinci adımı ise üretilen atıkların tekrar kullanılma sokulmasını sağlamak oluşturur. Bu işleme geri dönüşüm adını veririz. Fakat burada dikkat etmemiz gereken husus her atık geri dönüştürülebilir değildir bu yüzden oluşturduğumuz atıkları geri dönüştürülebilir atıklar ve geri dönüştürülemez atıklar olarak sınıflandırabiliriz.

Evlerimizde çöp kutusuna düşünülmeden atılan bir çok atık aslında geri dönüştürülebilir atıklardır. Örneğin, plastik kutu, kağıt gibi atıkları tekrar tekrar kullanmak mümkündür. Örnek verecek olursak; kullanılmış kağıdın, kağıt fabrikasına geri gönderilmesi sonucunda yeniden kullanılabilir kağıda dönüştürülmesi mümkündür. Ya da plastik kapların çiçek vazosu şeklinde kullanılması çiçek için ayrıca vazo üretimini azaltabilmektedir.

Son zamanlarda dönüştürülemez atıklardan olan sebze veya meyve atıkları gübre olarak kullanarak endüstriyel gübre imalatını azalmaya yönelik çalışmalar da yapılmaktadır.

Bu bilgilerden sonra baştaki soruya dönecek olursak israf, gereğinden fazla tüketmek olarak tarif edilebilir. Eğer dinimizin de bize emrettiği iktisat çerçevesinde çevremizle ilişkimizi düzenlersek daha az atık ile onu daha az kirletiriz.

Geri dönüşümü yapılamayan maddeler

Tüm ürünlerin geri dönüştürülebilir olmadığını aktarmıştık. Aşağıda şimdilik geri dönüşümü yapılamayan bazı maddeler verilmiştir.

Kağıt havlular: Evlerde çok fazla kullanıldıkları ve üzerlerinde genellikle yağ gibi kirleticiler bulunabildiği için geri dönüşümü yapılamamaktadır.
Poşetler: Çevreyi en fazla kirleten ürünler arasında yer alan poşet, geri dönüşüm makinelerinin dişleri arasına sıkışıp onlara zarar verdiği için geri döşümü yapılamamaktadır.
Tek kullanımlık bardaklar: Üzerine ısıyı geçirmemleri için sürülen madde nedeniyle geri dönüşümü yapılamayan maddedir.
Oyuncaklar: Plastik ile beraber yapılarında farklı maddeler de yer aldığı için geri dönüşümü yapılamamaktadır (Kaynak: Ekolojist).

Geri dönüşüm işaretleri

Geri dönüştürülebilir maddeleri öğrendikten sonra şimdi de bu atıkların geri dönüşüm sürecini hızlandıracak yöntemlere göz atalım.

Öncelikle geri dönüşümü yapılacak maddelerin bir birinden ayrılması gerekmektedir. Bu zaman ve enerji konusunda bize yardımcı olacaktır. Bunun için de atıkların toplanacağı kutular farklıdır ve her kutu üzerine hangi atık maddenin toplanacağını belirten işaretler bırakılmıştır bizler ise atıklarımızı toplayacağımız zaman kutuların üzerindeki işaretlere göre atığı ilgili kutuya atarız.

Bilmemiz gereken geri dönüşüm işaretleri ve anlamları aşağıda verilmiştir.

Özetle

Maddelerin kullanılmadan arta kalan kısımlarına atık denir.
İş veya evlerimizdeki atıklara evsel atık denilmektedir.
Evsel atıklardan bir çoğu geri dönüştürülebilirken bır kısmı geri dönüştürülemezler.
Kağıt, plastik, pil, cam ürünleri geri dönüştürülebilir atıklardır.
Meyve veya sebze kabukları geri dönüştürülemezler fakat bunlar gübre olarak kullanılabilir.
Atıklar toplanırken geri dönüşüm işaretlerine dikkat etmeliyiz.

	Plastik gibi petrol ürünlerinin atıldığı kutu
	Pil, batarya gibi kimyasal atıkların toplandığı kutu
	Cam ve cam ürünlerinin toplandığı geri dönüşüm kutusu
	Gazete veya dergi gibi kağıt ürünlerinin toplandığı kutu