3- Gök Cisimleri

Anka için yeni durak belli olmuştu: NEBULALAR.

Nebula, ölmüş bir yıldızın çekirdeğinden ve uzaya saçılmış parçacıklarından oluşur. Yani nebula, ölmüş yıldızın kalıntılarıdır. Şu saçılan parçacıklardan bazıları bir birilerini çekerek yaklaşırlar, yaklaştıkça kütleleri artar ve kütlesi arttıkça daha fazla parçacığı kendine doğru çeker. Giderek büyümeye başlayan bu yapı sıkışarak ısınır sonuçta sıcaklık öylesine yükselir ki hidrojenler helyuma dönüşerek ışık yayar ve yeni bir yıldız meydana gelmiş olur.

Meydana gelen yıldız eğer orta büyüklükte veya daha küçük ise ömrünün sonuna doğru önce kızıl dev yıldızına dönüşür ardından patlayarak gezegenimsi bulutsuları oluşturur ve geriye sadece beyaz cüce dediğimiz çekirdeği kalır.

Fakat meydana gelen yıldız büyük ise bu yıldız ilerleyen zamanlarda öncelikle süper kızıl dev yıldızını, sonrada büyük bir patlama sonucunda süpernova‘yı oluşturur. Bu yıldızlardan bazılarından arta nötron çekirdek kalırken bazıları ise daha da sıkışarak kara delikleri meydana getirir.

Her yıldız süpernova evresine geçmez. Sadece büyük kütleli yıldızlar bu patlamayı gerçekleştirir. Patlamanın ardından geriye kalan çekirdekte basınç muzzam bir seviyededir. Bu öylesine büyük bir basınç ki elektron ve protonları bir araya getirerek nötrona dönüştürür sonuçta nötron yıldızı meydana gelir.

Bazı yıldızların ise nötron çekirdekten sonra bile çekirdeğinde basınç artar ve aniden içine çökerek kara deliğe dönüşür. Kara delikler ışık dahil her şeyi içine çeken çok güçlü yapılardır.

Aşağıda bir yıldızı yutmakta olan bir kara delik gösterilmektedir.

Galaksiler

Bizim güneş sistemimizde en az sekiz gezegen, sayısız göktaşları, yüzlerce uydu ve sayısını bilmediğimiz kadar çok kuyruklu yıldız bulunur. Bunun dışında sayısını tahmin bile edemeyeceğimiz kadar çok güneş sistemleri de var.

Milyarlarca yıldız ve her bir yıldızın etrafında dolanan trilyonlarca cisim galaksileri meydana getirir. Evrenimiz de çeşitli büyüklük ve şekillerde sayısız galaksi bulunur Gökada da denilen bu oluşumların hepsinin merkezinde kara delik yer almaktadır nedeni ise bu kadar çok sayıdaki yıldız ve gök cisimlerini bir arada tutabilecek kadar büyük bir çekim kuvvetine sahip tek oluşumların kara delikler olmasıdır.

Gökadalar farklı şekillerde olabilirler. Bazıları sarmal yapılı iken, bazıları düzensiz şekilli olabilir veya bunların dışında eliptik görünüşlü olanlar da bulunur. Ayrıca galaksileri büyüklüklerine de göre sınıflandırmak da mümkündür. Çok küçük galaksiler olduğu gibi evrenimizde devasa galaksiler de yer almaktadır.

Bizler farklı uzunluklar için farklı birimler kullanıırız. Örneğin size boyunuz kaç milimetredir diye sorsam bunu ifade etmekte zorlanırsınız fakat bunun yerine boyunuz kaç santimetredir dersem hemen 150cm şeklinde cevaplarsınız. Peki eviniz ile okulunuz arası kaç santimetredir dersem ne olur? Yine zorlanırsınız değil mi? Böyle demek yerine kaç metre veya kaç kilometredir demem gerekirdi.

Evrenimiz aklımızın alamayacağı kadar büyüktür bu nedenle uzayda iki cisim arasındaki uzaklığı kilometre olarak ifade edemeyiz bunun için yeni uzunluk birimleri kullanılır. Uzunluk birimlerinden biri de ışık yılıdır. Işığın bir yılda gittiği mesafeye ışık yılı denir.

1 ışık yılı = 9.500.000.000.000 km’dir.

Uzaklığı 1 milyar ışık yılı olan cisimleri düşündüğümüzde neden kilometre kullanamayacağımızı daha iyi anlayabiliriz.

Takım Yıldızları

Gece gökyüzüne baktığımızda bazı yıldızları bir çizgi ile birleştirip çeşitli şekiller elde ederiz. Bunun gibi farklı şekillere benzetilen yıldız kümelerine Takım Yıldızları adı verilir.

Özetle

• Yıldızlar ısı ve ışık kaynağı devasa gaz toplarıdır
• Nebulalar ölmüş yıldızların oluşturduğu toz bulutlarıdır
• Nebulalardaki gazlar sıkışarak zamanla tekrar yıldızları oluşturular
• Oluşan yıldız küçük veya orta büyüklükte bir yıldız ise ömrünün sonunda önce kızıl dev yıldızına, sonra da gezegenimsi bulutsuya en sonunda ise beyaz cüceye dönüşür
• Yıldız büyük ise bu yıldız süpernova ile patlayarak ölür. Sonuçta nötron yıldızı veya kara delik oluşur
• Nötron yıldızı, ölmüş yıldızdan geriye kalan nötron çekirdektir.
• Kara delik, nötron yıldızının aniden içe doğru çökmesi sonucu meydana gelir. Işığı bile içine çektiği için siyah renkte görünür