24 Mart 2023

3- Gök Cisimleri

Güneş bir yıldızdır
Venüs gezegeninin ardından sırada Güneş geliyordu. Güneş, oldukça yüksek sıcaklığı nedeniyle gezegenimiz için hem ısı hem de ışık kaynağıdır dedi Anka. Sonrasında sözlerine birçok yıldız gibi güneşimiz de hidrojen atomunu helyum atomuna çevirerek ısı ve ışık elde eder şeklinde devam etti. 
Hidrojen helyuma dönüşünce yüksek enerji ortaya çıkar
Kainatta trilyonlarca yıldız vardır ve yıldızlar ateşten meydana gelen devasa kürelerdir. Bunlar atomları başka atom çeşidine dönüştürerek enerji elde ederler böylece güneşimiz gibi orta büyüklükteki yıldızlarda hidrojen atomundan helyum atomu meydana gelirken, daha büyüklerinde ise demir, bakır gibi elementler üretilir.
Yıldızlar nasıl meydana geldi?
Kainattaki tüm elementlerin yıldızlarda üretildiği bilgisi çok ilginç gelmişti Ali’ye. Her geçen zaman daha ilginç şeyler öğreniyordu. Yıldızlar elementleri oluşturuyorsa yıldızlar nasıl oluştu?

Anka için yeni durak belli olmuştu: NEBULALAR.

Nebula
Oraya vardıklarında Anka, “Nebulalar yıldızların yaratıldığı bir yıldız makinesi gibidirler” dedi ve şu gördüğün tüm yıldızlar bunun gibi nebulalardan doğmuştur.
Nebula

Nebula, ölmüş bir yıldızın çekirdeğinden ve uzaya saçılmış parçacıklarından oluşur. Yani nebula, ölmüş yıldızın kalıntılarıdır. Şu saçılan parçacıklardan bazıları bir birilerini çekerek yaklaşırlar, yaklaştıkça kütleleri artar ve kütlesi arttıkça daha fazla parçacığı kendine doğru çeker. Giderek büyümeye başlayan bu yapı sıkışarak ısınır sonuçta sıcaklık öylesine yükselir ki hidrojenler helyuma dönüşerek ışık yayar ve yeni bir yıldız meydana gelmiş olur.

Yıldızların yaşam döngüsü
Resmi daha büyük görüntülemek için resme hafifçe dokunun.

Meydana gelen yıldız eğer orta büyüklükte veya daha küçük ise ömrünün sonuna doğru önce kızıl dev yıldızına dönüşür ardından patlayarak gezegenimsi bulutsuları oluşturur ve geriye sadece beyaz cüce dediğimiz çekirdeği kalır.

Fakat meydana gelen yıldız büyük ise bu yıldız ilerleyen zamanlarda öncelikle süper kızıl dev yıldızını, sonrada büyük bir patlama sonucunda süpernova‘yı oluşturur. Bu yıldızlardan bazılarından arta nötron çekirdek kalırken bazıları ise daha da sıkışarak kara delikleri meydana getirir.

Her yıldız süpernova evresine geçmez. Sadece büyük kütleli yıldızlar bu patlamayı gerçekleştirir. Patlamanın ardından geriye kalan çekirdekte basınç muzzam bir seviyededir. Bu öylesine büyük bir basınç ki elektron ve protonları bir araya getirerek nötrona dönüştürür sonuçta nötron yıldızı meydana gelir.

Bazı yıldızların ise nötron çekirdekten sonra bile çekirdeğinde basınç artar ve aniden içine çökerek kara deliğe dönüşür. Kara delikler ışık dahil her şeyi içine çeken çok güçlü yapılardır.

Aşağıda bir yıldızı yutmakta olan bir kara delik gösterilmektedir.

Bir yıldızı yutmakta olan kara delik
Bir yıldızı yutmakta olan kara delik

Galaksiler

Bizim güneş sistemimizde en az sekiz gezegen, sayısız göktaşları, yüzlerce uydu ve sayısını bilmediğimiz kadar çok kuyruklu yıldız bulunur. Bunun dışında sayısını tahmin bile edemeyeceğimiz kadar çok güneş sistemleri de var.

Milyarlarca yıldız ve her bir yıldızın etrafında dolanan trilyonlarca cisim galaksileri meydana getirir. Evrenimiz de çeşitli büyüklük ve şekillerde sayısız galaksi bulunur Gökada da denilen bu oluşumların hepsinin merkezinde kara delik yer almaktadır nedeni ise bu kadar çok sayıdaki yıldız ve gök cisimlerini bir arada tutabilecek kadar büyük bir çekim kuvvetine sahip tek oluşumların kara delikler olmasıdır.

Galaksiler
Gördüğünüz her parlak nokta birer galaksidir ve her bir galakside sayısız yıldız, gök taşları, kuyruku yıldız ve kara delikler bulunur

Gökadalar farklı şekillerde olabilirler. Bazıları sarmal yapılı iken, bazıları düzensiz şekilli olabilir veya bunların dışında eliptik görünüşlü olanlar da bulunur. Ayrıca galaksileri büyüklüklerine de göre sınıflandırmak da mümkündür. Çok küçük galaksiler olduğu gibi evrenimizde devasa galaksiler de yer almaktadır.

Samanyolu galaksisi
Samanyolu Galaksisi
Komşumuz Andromeda galaksisi. Bizden sadece 2.5 milyon ışık yılı uzaklıkta 🙂

Bizler farklı uzunluklar için farklı birimler kullanıırız. Örneğin size boyunuz kaç milimetredir diye sorsam bunu ifade etmekte zorlanırsınız fakat bunun yerine boyunuz kaç santimetredir dersem hemen 150cm şeklinde cevaplarsınız. Peki eviniz ile okulunuz arası kaç santimetredir dersem ne olur? Yine zorlanırsınız değil mi? Böyle demek yerine kaç metre veya kaç kilometredir demem gerekirdi.

uzunluk birimleri
Farklı durumlar için farklı birimler kullanırız.

Evrenimiz aklımızın alamayacağı kadar büyüktür bu nedenle uzayda iki cisim arasındaki uzaklığı kilometre olarak ifade edemeyiz bunun için yeni uzunluk birimleri kullanılır. Uzunluk birimlerinden biri de ışık yılıdır. Işığın bir yılda gittiği mesafeye ışık yılı denir.

1 ışık yılı = 9.500.000.000.000 km’dir.

Uzaklığı 1 milyar ışık yılı olan cisimleri düşündüğümüzde neden kilometre kullanamayacağımızı daha iyi anlayabiliriz.

Takım Yıldızları

Gece gökyüzüne baktığımızda bazı yıldızları bir çizgi ile birleştirip çeşitli şekiller elde ederiz. Bunun gibi farklı şekillere benzetilen yıldız kümelerine Takım Yıldızları adı verilir.

Orion takım yıldızı
Orion (Avcı) takım yıldızı

Özetle

  • Yıldızlar ısı ve ışık kaynağı devasa gaz toplarıdır
  • Nebulalar ölmüş yıldızların oluşturduğu toz bulutlarıdır
  • Nebulalardaki gazlar sıkışarak zamanla tekrar yıldızları oluşturular
  • Oluşan yıldız küçük veya orta büyüklükte bir yıldız ise ömrünün sonunda önce kızıl dev yıldızına, sonra da gezegenimsi bulutsuya en sonunda ise beyaz cüceye dönüşür
  • Yıldız büyük ise bu yıldız süpernova ile patlayarak ölür. Sonuçta nötron yıldızı veya kara delik oluşur
  • Nötron yıldızı, ölmüş yıldızdan geriye kalan nötron çekirdektir.
  • Kara delik, nötron yıldızının aniden içe doğru çökmesi sonucu meydana gelir. Işığı bile içine çektiği için siyah renkte görünür

sworld

Yazarımız, Fenbilgisi Öğretmenliğini bitirdikten sonra Kimya alanında Yüksek Lisans ve Doktora eğitimlerini de tamamlamıştır.

View all posts by sworld →

Bir cevap yazın

betmatik Onwin Giriş deneme bonusu veren siteler betboo bahis siteleri