24 Mart 2023

3- Kaldıraçlar

Baran evine giderken kocaman bir taşın yolunu kapattığını görmüş ve çok şaşırmış.
Bu taşın yoldan kaldırılması gerekiyormuş çünkü bu kocaman kaya kişilerin rahatça evlerine gitmelerine engel oluyormuş.
Baran çok iyi bir çocuk olduğu için bu taşı kaldırmak için bir yol bulmuş.
Uzun bir tahta getirmiş ve bir ucunu kayanın altına yerleştirmiş. Ortaya da destek amacıyla küçük bir taş yerleştiren Baran, tahtanın diğer ucuna kuvvet uygulayarak kayayı yerinden oynatmayı başarmış.
Bu başarısından sonra Baran, arkadaşları arasında Kahraman ilan edilmiş.

Baran arkadaşımızın kullandığı basit makinenin ne olduğunu merak ediyor musunuz? (Evet diyorsanız başınızı sallayın 🙂 ) . Bu basit makineye kaldıraç denir.

Bir tahta, destek noktası, kuvvet ve yükten meydana gelen bu sistemde işi daha kolay bir şekilde yapmak mümkündür. Tahterevalli, el arabası, kürek, çekiç gibi araçlar birer kaldıraçtır ve bunların hepsinde bir destek noktası, kuvvet ve yük bulunur.

Aşağıdaki resimlere dikkatlice bakalım:

Dikkat ettiğimizde resimdeki tüm örneklerde yük, kuvvet ve destek noktasının olduğunu görebiliriz. Fakat, hepsinde yük, destek noktası ve kuvvet aynı yerlerde değildir. Bazılarında yük ve kuvvet uçlarda iken, bazılarında yük ortadadır farklı amaçlar için kullanılan bu kaldıraçları üç kısımda inceleyebiliriz.

Kaldıraç Çeşitleri

1 – Destek Noktasının Ortada Olduğu Kaldıraçlar

Bu tür kaldıraçlarda destek noktası ortadadır, yük ve kuvvet uçlarda yer alır. Bu tür kaldıraçlara tahterevalli, pense, makas örnek verilebilir

Kaldıraç
Destek noktasının ortada olduğu kaldıraçlar

Bu tür kaldıraçlarda kuvvet destek noktasından ne kadar uzaksa, o kadar küçüktür. 

Örnek:

Yukarıdaki sistem dengede değildir. 
Bu sistemi dengeye getirmek için aşağıdakilerden hangisi yapılabilir?
A) Daha uzun bir tahta kullanılmalıdır
B) Taş destek noktasından uzaklaştırılmalıdır
C) Kutu destek noktasına yakın bir yere getirilmelidir
D) Destek noktası taşa yaklaştırılmalıdır

Çözüm: Kaldıraçlar da yük destek noktasına yaklaştırılırsa uygulanan kuvvet azalır. Yukarıdaki sistemi dengeye getirmek için ağır olan cismi desteğe yaklaştırmak gereklidir. Taş daha ağır olduğu için destek taşa yaklaştırılırsa denge sağlanacaktır.

2 – Kuvvetin Ortada Olduğu Kaldıraçlar

Bu tür kaldıraçlarda ortada kuvvet bulunur, uçlarda ise yük ve destek noktası yer alır. Bu sistemlere örnek olarak maşa verilebilir.

Kaldıraç
Kuvvetin ortada olduğu kaldıraçlar

Bu kaldıraç türlerinde kuvvet, destek noktasına daha yakın olduğu için  her zaman yükten daha büyüktür. Yani her zaman kuvvetten kayıp yoldan kazanç vardır.

3 – Yükün Ortada Olduğu Kaldıraç Çeşitleri

El arabası gibi sistemlerde yük ortada, kuvvet ve destek noktası uçlarda bulunur. Bu tür kaldıraçlarda her zaman kuvvet kazancı vardır, buna karşın yoldan da aynı oranda kayıp yaşanır.

Yükün ortada olduğu kaldıraç sistemleri
Yükün ortada olduğu kaldıraçlar

Özetle

  • Destek, kuvvet ve yükten meydana gelen basit makinelere kaldıraç adı verilir
  • Kaldıraçlar; Desteğin ortada olduğu, Kuvvetin ortada olduğu, Yükün ortada olduğu duruma göre üç çeşittir.
  • Desteğin ortada olduğu kaldıraçlara örnek; Tahterevalli, Pense, Makas verilebilir
  • Kuvvetin ortada olduğu kaldıraçlara örnek; kürek, maşa, cımbız verilebilir
  • Yükün ortada olduğu kaldıraçlara örnek; el arabası verilebilir.
  • Kuvvet destek noktasına ne kadar yakınsa o kadar büyük olur

Alıştırmalar

Basit Makineler - Kaldıraçlar

Basit Makineler - Kaldıraçlar

Boşluk doldurma
218 5
Basit Makineler - Kaldıraçlar

Basit Makineler - Kaldıraçlar

Doğru - Yanlış
191 6

sworld

Yazarımız, Fenbilgisi Öğretmenliğini bitirdikten sonra Kimya alanında Yüksek Lisans ve Doktora eğitimlerini de tamamlamıştır.

View all posts by sworld →

Bir cevap yazın

betmatik Onwin Giriş deneme bonusu veren siteler betboo bahis siteleri