Bir hikaye
Kübra, Van’da sıcak bir yaz günü ailesi ile bir parkta eğleniyordu. Hava çok sıcak olduğu için dondurma ile serinlemek istedi.
Dondurmasını afiyetle yerken aklına geçen yıl tanıştığı arkadaşı Panter geldi. Panter, sahibi tarafından Avustralya’ya götürülmüş bir kediydi.
Babası, Panter’in sahibinden şimdiki resimlerini istediğinde Kübra çok şaşırdı çünkü Panter’in bulunduğu yer karlarla kaplıydı!
Kübra bunu görünce babasına şaşkınlıkla, “Aa orada her yer karla kaplı ama burada neden kar yok?” diye sordu.
Mevsimlerin Oluşumu
Mevsimler nasıl oluşur?Dünyanın her yerinde aynı anda aynı mevsimler görülmez. Bazı yerlerde kış mevsimi yaşanırken, bazı yerlerde yaz mevsimi görülür.
Kış mevsimi yaklaştıkça kuşların göç etmesinin nedeni de budur!
(Duzlu ve ark., 2016)
Göçmen kuşların göç rotasına baktığımız zaman, kuzey yarım kürede kış yaklaşınca binlerce kilometre yol katederek güney yarım küreye doğru göç ettiklerini görürüz.
O halde güneş dünyamızın her yerine aynı miktarda ışık yolladığı halde nasıl oluyor da bazı yerler çok ısınıyor da bazı yerler az ısınmaktadır?
a. Güneş ışığının düşme açısı
Işığın düşme açısı sıcaklığı etkiler mi?Sabah saatlerinde ve akşama doğru havaların daha serin olduğunu, öğle vaktinde ise havanın iyice ısındığını biliyoruz.
Bu durum yer yüzüne düşen güneş ışığının açısı ile ilgili bir durumdur.
Güneş ışığı dik düştüğü zaman hava sıcak, eğik düştüğünde ise hava soğuk olur.
- 1
b. Işık Yeryüzüne Neden Eğik Düşer?
Işığın yeryüzüne eğik düşmesinin nedenini öğrenmek için bir etkinlik yapalım!
1- Elimize bir top alıp üç farklı noktaya işaret bırakalım.
2- Belirlediğimiz bu üç noktaya ışık düşürelim
Dikkat ederseniz top bu pozisyonda iken A ve C noktalarına ışık her zaman eğik, B noktasına ise dik düşer!
3- Bunu engellemek için şimdi topumuza bir eğim verelim.
Şayet ikinci durumda ki top gibi dünyamızın eksen eğikliği olmasaydı;
- Kutuplarda hep kış, ekvatorda ise devamlı yaz mevsimi yaşanacak,
- Gece gündüz süreleri her zaman 12 saat olarak sabit kalacak,
- Canlı çeşitliliği bu kadar fazla olmayacaktı
Özetle
- Dünyanın güneş etrafında bir tur dönmesi ile yıl meydana gelir
- Dünyanın dönüş ekseni 23.5 derecelik bir eğime sahiptir
- Dünyamızın eksen eğikliği olmasaydı kutuplarda hep kış, ekvatorda ise devamlı yaz mevsimi yaşanacaktı ve gece gündüz süreleri her zaman 12 saat olarak sabit kalacaktı
- Bu eğim nedeniyle kuzey ve güney yarım kürede birim yüzeye düşen ışık ışınları farklı olur
- Yüzeye düşen ışığın açısı dik açıya yaklaştıkça havalar ısınır, uzaklaştıkça havalar soğur.
- Birim yüzeye düşen ışık fazla olursa yaz; az olursa kış mevsimi yaşanır