Neden yemek yiyoruz?
Sindirim Sistemi
Günlük faaliyetlerimizi yapabilmemiz için enerjiye ihtiyaç duyarız. Bizler konuşurken, yazarken, yürürken veya etrafı seyrederken hep enerji harcarız.
İhtiyaç duyduğumuz bu enerjiyi ise yediğimiz yiyeceklerden karşılarız.
Sindirim
Yediğimiz yiyecekler neticesinde enerji sağladığımıza değinmiştik. Bu yiyeceklerin enerjiye dönüştürülebilmesi için sindirim olarak adlandırılan bazı işlemlerden geçirilmesi gerekmektedir.
Yiyeceklerin hücrelerimize girebilecek kadar küçültülmesine sindirim denir.
Sindirim sırasında yiyecekler, ağızdan başlayarak anüse kadar uzanan uzun bir boru içinde yapı taşlarına kadar küçültülerek yapısında bulunan yağ, karbonhidrat ve proteinler kana verilir.
Yiyecekler vücudumuzda iki türlü sindirime uğrar. Bunlar;
- Fiziksel sindirim
- Kimyasal sindirim
1- Fiziksel sindirim
Yiyecekler fiziksel sindirimde yalnızca boyut olarak ufak parçalara ayrılır. Ağız, mide ve ince bağırsakta fiziksel sindirim görülür.
Ağızda dişler, midede mide hakaretleri, ince bağırsakta safra sıvısı fiziksel sindirimi gerçekleştirir.
2- Kimyasal sindirim
Besinler yapı taşlarına ayrıştırılır. Yiyeceklerde bulunan yağ, karbonhidrat ve protein kimyasal sindirim sayesinde ayrıştırılarak kana geçer.
Ağızda tükürük sıvısı, midede mide asidi ve ince bağırsakta pankreas öz suyu kimyasal sindirimi gerçekleştirir.
Sindirim sistemi alıştırma
Ağzımızda fiziksel sindirimi gerçekleştiren organımız.
Yiyeceklerin kana geçebilecek kadar küçültülmesine denilmektedir.
Besinlerin içindeki yağ, protein ve karbonhidrat sonucunda ayrışarak kana geçer.
Yiyeceklerin yalnızca boyutunun küçüldüğü sindirim türü
Sindirim fiziksel, kimyasal ve yüzeysel sindirim olarak üçe ayrılır.
Beslenmenin amaçlarını kutucuğa sürükleyiniz.
Kimyasal sindirimi gerçekleştiren yapıları kutucuğa sürükleyiniz.
Bizler enerji ihtiyacımızı yiyeceklerden karşılarız.
Sindirim sistemi organları
Sindirim sistemimizi oluşturan organlar sırasıyla;
- Ağız
- Yutak
- Yemek borusu
- Mide
- İnce bağırsak
- Kalın bağırsak
- Anüs'tür.
1- Ağız
Yiyeceklerin parçalanıp tükürük ile karıştırıldığı organımızdır. Ağzımızın görevleri arasında;
- Yiyecekleri dişler yardımı ile parçalamak,
- Tükürük yardımıyla yiyeceklerin ıslatmasını ve yumuşatılmasını sağlamak,
- Karbonhidratın sindirimini başlatmak bulunmaktadır.
2- Yutak
Yiyecekleri yemek borusuna gönderen organımızdır. Burada sindirim olmaz.
Yutakta bulunan bir kapakçık yutkunma sırasında soluk borusunu kapatarak yiyeceklerin soluk borusuna geçmesini önler.
3- Yemek borusu
Yiyecekleri mideye gönderen uzun boru şeklinde bir organımızdır.
4- Mide
Yiyeceklerin bir süre depolandığı organımızdır. Burada yiyecekler mide asidi ile karıştırılarak daha küçük parçacıklara ayrılır.
Proteinlerin kimyasal sindirimi burada başlar.
5- İnce bağırsak
Sindirim sisteminin en uzun organıdır. Bütün yiyeceklerin sindirimleri burada tamamlanır ve burada kana geçer.
Besinler ince bağırsak içinde ilerledikçe villus denilen küçük çıkıntılar besinin içindeki yağı, karbonhidratı ve proteini emerek kana verir.
6- Kalın bağırsak
İnce bağırsaktan sonraki organdır. Besinlerde geriye kalan su ile K ve B vitaminleri buradan emilerek kana karışır.
7- Anüs
Atıkların vücut dışına atıldığı yerdir.
Yalnızca ağız, mide ve ince bağırsakta sindirim olur. Yutak, yemek borusu, kalın bağırsak ve anüste sindirim olmaz.
Sindirim sistemi alıştırma - 1
Besinler kalın bağırsakta emilerek kana geçer.
Sindirimin gerçekleşmediği organların numaralarını kutucuğa sürükleyiniz.
Sindirimin başladığı organımız.
Karbonhidratın kimyasal sindiriminin gerçekleştiği organları işaretleyiniz.
Proteinlerin kimyasal sindirimi başlar, ince bağırsakta biter.
Besinlerin fiziksel ve kimyasal sindirimi ağızda başlar, biter.
Sindirim sistemi organlarını kutucuğa sürükleyiniz.
Sindirim sitemine yardımcı organlar
Sindirim sistemi, ağız, yutak, mide gibi sindirim sürecinde doğrudan rol oynayan ana organlara ek olarak, sindirimi destekleyen diğer organları da içerir. Bu organlar, sindirime yardımcı olmak için salgıladıkları sıvılarla karbonhidrat, yağ ve proteinin sindirilmesine katkıda bulunarak emilimini kolaylaştırırlar.
Sindirim sistemi içerisindeki destekleyici organlar:
- Karaciğer
- Pankreas'tır.
1- Karaciğer
Karaciğer, vücudumuzun en büyük organıdır. Karın boşluğunun sağ üst kısmında yer alır. Karaciğerin birçok görevi vardır. Bunlardan biri de sindirime yardımcı olmaktır.
Karaciğer, safrayı üretir. Safra, yağların sindirilmesinde önemli bir rol oynar. Yağların parçalanması zordur. Safra, yağları küçük parçalara ayırarak sindirim sürecini kolaylaştırır.
Safra sıvısının yağları daha küçük parçalara ayırması fiziksel bir sindirimdir. Bu durum yağın kimyasal sindirimini kolaylaştırır!
2- Pankreas
Pankreas, karaciğerimizin altında yer alan yaprak görünümlü bir organımızdır. Salgıladığı Pankreas öz suyu'nu ince bağırsağa dökerek sindirime yardımcı olur.
Pankreas öz suyu'nun sindirimdeki bazı görevleri şunlardır:
- Karbonhidratın kimysal sindirimini sağlamak,
- Yağ moleküllerinin kimyasal sindirimini sağlamak,
- Proteinin kimyasal sindirimini sağlamak.
Sonuç
Besinlerin enerjiye dönüştürülmesi için parçalanarak yapı taşlarına kadar küçültülmeleri gerekir. Bu olaya sindirim denir.
Sindirim iki şekilde meydana gelir.
| Fiziksel Sindirim | Kimyasal Sindirim |
|
|
| Yalnızca besinler ufaltılır. | Besinler yapı taşlarına ayrıştırılır. |
Besinlerden kana geçen besin içerikleri karbonhidrat, protein ve yağdır. Bunların kimyasal sindirimleri ince bağırsakta biter ve burada kana geçerler.
Karaciğer ve pankreas sindirime yardımcı organlardır. Karaciğerde salgılanan safra, yağları fiziksel sindirime uğratır. Pankreas ise pankreas öz suyu ile karbonhidrat, yağ ve proteinlerin kimyasal sindirimini gerçekleştirir.
Sindirim sistemi alıştırma - 2
- Karbonhidrat'ın kimyasal sindirimi ağızda başlar
- Yağların fiziksel sindirimi midede başlar
- Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar
- Yutak, yemek borusu, kalın bağırsak ve anüste sindirim olmaz
- Dişler vitaminlerin fiziksel sindirimini sağlar
Yukarıda verilen ifadelerden doğru olanları kutucuğa sürükleyiniz.
Yağların fiziksel sindirimini sağlar.
Şekli yaprağı andıran sindirime yardımcı organ ile ilgili bilgileri kutucuğa sürükleyiniz.
Yağ, protein ve karbonhidratın kimyasal sindirimine yardımcı olur.
Şekilde bir yağ molekülünün fiziksel sindirimi şematize edilmiştir.
Bu olay ilgili seçeneklerde verilen hangi bilgi yanlıştır?