by Solunum Nedir?
Düşünelim!
Akciğerlerin enerji üretmek için oksijen sağladıklarını biliyoruz. Peki insanlar sizce oksijen kullanarak neyi enerjiye çevirirler?
Canlılar fotosentez sonucunda oluşan besinleri, solunum ile yakarak enerjiye çevirirler böylece yürümek, uyumak, görmek, derste yaramazlık yapmak için gerekli enerjiyi elde ederler. Besinlerden enerji ürettiğimize en iyi örnek Ramazan ayında oruçlu iken iftara yakın zamanda hissettiğimiz yorguluk verilebilir. Bizi o hale getiren şey vücudumuzda azalan besindir.
Solunum şu şekilde gösterilebilir:
Besin + Oksijen => Karbondioksit + Su + Enerji
Avucumuzun içine soluk verdiğimizde ellerimizin ıslanmasının nedeni solunum ile dışarı verdiğimiz su buharıdır çünkü solunum sırasında karbondioksit ile beraber su da oluşur fakat su ve karbondioksit solunumun amacı değildir bu ürünler atık madde oldukları için kandan uzaklaştırılır ve akciğerlerin yardımı ile dışarı atılır.
Solunumun asıl amacı enerji üretmektir. Oksijen ile besinlerin yakılması sonucunda büyük bir enerji ortaya çıkar böylece insanlar, hayvanlar ya da bitkiler gerekli enerjiyi elde ederler. Peki ya bakteriler! Bunlar da mı oksijenli solunum yaparlar? Öncelikle aşağıdaki soruyu cevaplamaya çalışalım.
Eğer telefonu yüksek gerilim elektriği ile doğrudan şarj etmeye çalışırsak bu telefonun zarar görmesine neden olur çünkü cep telefonları düşük elektrik ile çalışır ve şehir elektriği bu tür cihazlar için oldukça yüksektir.
İşte bunun gibi bakteri gibi tek hücreli canlılar düşük enerji ile yaşamlarını sürdürebilirler fakat oksijenli solunum ile çok fazla enerji üretilir bu da bakteriler için oldukça fazladır bu nedenle tek hücreli canlılar daha az enerji üreten oksijensiz solunum yaparlar. Aşağıda oksijenli ve oksijensiz solunum sonucunda üretilen enerji miktarları verilmiştir.
| Oksijenli Solunum | Oksijensiz Solunum |
|---|---|
| 38 ATP | 2 ATP |
Görüldüğü gibi oksijensiz solunum sonucunda üretilen enerji oksijenli solunuma göre oldukça azdır ama bu miktar bakteriler için yeterlidir.
Konuyu toparlayalım
| Oksijensiz Solunum | Oksijenli Solunum |
| * Oksijen kullanılmadan yapılan solunumdur* Üretilen enerji miktarı azdır* Tek hücreli canlılar ile oksijenli solunum yetmediğinde kas hücreleri kullanır | * Oksijen kullanılarak yapılan solunumdur* Üretilen enerji miktarı fazladır* Bitkiler, hayvanlar gibi çok hücreli canlılar kullanır |
Solunum ile üretilen enerji ATP (Adenozin trifosfat) denilen bir molekülde depolanır. ATP canlıların kullanabileceği bir enerji türüdür ve bitkiler dahil tüm canlılar solunum ile ATP üretirler.
Özetle
- Canlılar enerji üretmek amacıyla solunum yaparlar.
- Solunum besinlerin oksijen kullanılarak veya kullanılmadan yakılması sonucu enerji üretme işlemidir
- Solunum “Oksijenli Solunum” ve “Oksijensiz Solunum” olarak ikiye ayrılır.
- Oksijenli Solunumda oksijen kullanılarak besinler yakılır ve çok fazla enerji elde edilir. Çok hücreli canlılar tarafından yapılır.
- Oksijenli solunum şu şekilde meydana gelir: Oksijen + Besin –> Karbondioksit + Su + Enerji
- Oksijensiz solunumda ise oksijen kullanılmadan besinler parçalanır ve az enerji üretilir. Tek hücreli canlılar ile gerektiğinde kas hücreleri oksijensiz solunum yaparlar.
- Solunum sonucunda üretilen enerji ATP (Adenozin trifosfat) molekülünde depolanır.
- Oksijenli solunumda 38, oksijensiz solunumda 2 ATP üretilir.
- ATP canlıların kullanabileceği enerji türüdür.
Enerji Dönüşümleri - Solunum
Boşluk doldurma
195 6
Enerji Dönüşümleri - Solunum
Test
177 5
