Çıplak gözle gökyüzünü süzdüğümüz zaman yıldız olarak gördüğümüz bir çok şeyin aslında yıldız olmadıklarını onları yakından gördüğümüz zaman anlarız.
Teleskop Nedir?
Teleskop, uzak cisimleri daha yakın göstermek amacıyla tasarlanan araçlardır. En fazla bilineni "Optik teleskop" olmakla beraber;
- Kızılötesi Teleskoplar,
- Radyo Teleskoplar,
- Aynalı Teleskop gibi çeşitleri de bulunmaktadır.
1- Optik teleskoplar
Optik teleskoplar merceklerin ışığı toplama özelliğinden faydalanılarak tasarlanmışlardır.
Mercekler bilindiği üzere cisimleri daha büyük görmemize olanak sağlayan ortası şişkin, kenarları ince cam yapılardır. Bunlar ışığı toplayabildikleri için cisimleri daha büyük/yakın gösterebilirler.
2- Radyo teleskopları
Uzaydan gelen radyo dalgalarını yakalayarak o cisimler hakkında bilgi toplamaya çalışan teleskop çeşitleridir.
3- Aynalı teleskoplar
Optik teleskoplar gibi ışığı toplayarak görüntüyü yaklaştıran teleskoplardır fakat aynalı teleskoplarda mercek yerine ayna kullanılır.
4- Kızılötesi teleskoplar
Cisimler, yaydıkları ısı enerjisi nedeniyle kızılötesi denilen bir ışık türüne sahiptirler.
Kızılötesi teleskoplar gözle görülmeyen bu ışınları toplayarak görüntü elde ederler.
Teleskobun yapısı
Teleskop en basit yapı ile iç içe girmiş iki borudan ve bunların uçlarına takılmış iki mercekten meydana gelir.
Birinci merceğin görevi uzaktaki cismi yakına getirmek, göz tarafındaki merceğin görevi ise yakınlaştırılmış görüntüyü büyütmektir.
Böylece uzaktaki cisimlerin daha büyük ve net görüntüleri elde edilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yakınlaştırılan görüntünün göz tarafındaki merceğin odak noktasına düşürülmesidir. Bunun için mercek uzaklaştırılır veya yakınlaştırılır.
Teleskobun Tarihçesi
Teleskop ilk olarak Müslüman bilim insanları tarafından kullanıldı. Bu Müslüman alimlerden biri olan Nasiruddin Tusi hazretleri astronomi bilimi ile ilgili önemli çalışmalar yapmıştır.
Hatta kurduğu gözlem evinde beş adet teleskop bulunmaktaydı [1].
[1] Tutar, M., 2018. İbn Tolun (ö. 953/1546)’un İnbâü’l-Ümerâ bi Enbâi’l-Vüzerâ adlı eserinin tahlil, değerlendirme ve tercümesi. Yüksek Lisans tezi. Harran Üniversitesi1600’lü yıllara gelindiğinde ise Hans Lippershey adlı biri teleskobu Avrupa’da kullanmıştır. Bundan sonra Galileo teleskobu uzaydaki cisimleri gözlemlemek amacıyla kullanmıştır.
Galileo, yaptığı teleskop ile Ay’ın dağlarını gözlemlemiş, Venüs gezegeninin evrelerini incelemiş, Güneş lekelerini ve Jupiter gezegeni ile onun bazı uydularını görebilmiştir.