by Etkinlik Yapalım
Malzemeler
- Biraz buz
- Termometre
- Süre ölçer
- Erlenmeyer
- Isıtıcı
Buzun ilk sıcaklığını ölçelim. Ölçümü yaptıktan sonra buzu behere yerleştirip 55 dakika boyunca ısıtalım. her 5 dakikada sıcaklığı tekrar ölçelim. Ölçüm sonuçlarımızı aşağıdaki tabloya yazalım.
| Zaman | Sıcaklık | Durum |
|---|---|---|
| 0 | ||
| 5 | ||
| 10 | ||
| 15 | ||
| 30 | ||
| 45 | ||
| 50 | ||
Etkiliğimiz sonucunda tablomuz şu şekilde olacaktır:
| Zaman | Sıcaklık | Durum |
|---|---|---|
| 0 | -10 | Katı |
| 5 | -3 | Katı |
| 10 | 0 | Katı + Sıvı |
| 15 | 0 | Katı + Sıvı |
| 30 | 0 | Katı + Sıvı |
| 45 | 45 | Sıvı |
| 50 | 80 | Sıvı |
| 55 | 100 | Sıvı + Gaz |
Etkinlikte gördüğümüz gibi ısı alan buzun sıcaklığı genellikle yükselir fakat bazı noktalarda sabit kalır. Maddenin katı olarak bulunduğu halden sıvı hale geçmesine erime; sıvıdan, gaz haline geçmesine ise buharlaşma adı verilir.
Bizim maddemiz 10. dakika ile 30. dakikalar arasında erimiştir ve 55. dakikada da buharlaşma hızlanmıştır.
Maddenin Hal Değişimi
Katı halden, sıvı hale geçmeye ERİME;
Sıvı halden, gaz haline geçmeye BUHARLAŞMA denir.
Örneğin: Kışın yağan kar güneş açınca erir, ocakta bulunan yemekteki su buharlaşır
Peki yukarıdaki su buharını soğumaya bırakırsak ne olur?
Bir tabağa bir kaç tane buz bırakıp sudan yukarıya doğru yükselen su buharının üzerinde tutarsak tabağın alt kısmının ıslandığını fark ederiz. Buhar soğuk bir yüzeye rast geldiğinde hızlı bir şekilde ısı kaybederek tekrar su haline gelir bu duruma YOĞUŞMA adı verilir.
Sıvıyı daha fazla soğumaya bıraktığımızda sıvı bir süre sonra katı hale geçecektir bu olaya donma denir.
Katı maddenin ısı alarak doğrudan gaz haline geçmesine ise süblimleşme adı verilir. Bu olayın tersine ise yani gaz halinden doğrudan katı hale geçmesine kırağılaşma denir.
- Katı –> Sıvı => Erime
- Sıvı –> Gaz => Buharlaşma
- Gaz –> Sıvı => Yoğunlaşma
- Sıvı –> Katı => Donma
- Katı –> Gaz => Süblimleşme
- Gaz –> Katı => Kırağılaşma
5. Sınıf - Maddenin Hal Değişimi
Boşluk doldurma
1181 6
